Zespoły uciskowe nerwów obwodowych to jedna z najczęstszych przyczyn niesprawności i ograniczeń w codziennym życiu. Podczas gdy zabiegi służące uwolnieniu nerwów z ucisku są dość powszechnie dostępne, mikrochirurgiczne techniki rekonstrukcji uszkodzonych nerwów obwodowych wykonywane są rzadko i jedynie w nielicznych Ośrodkach. Ponadto, zespoły uciskowe nerwów traktowane są często jako patologie błahe. Prowadzi to do sytuacji, w których zabiegi wykonywane są przez osoby bez dedykowanego szkolenia w tym zakresie, a to z kolei wiąże się z nieoptymalnymi wynikami leczenia. Co więcej, zbyt długo trwający ucisk lub niepełne odbarczenie nerwu mogą prowadzić do utraty funkcji kończyny – zwłaszcza motorycznej – co pozostawia pacjentów z trwałym deficytem neurologicznym i niesprawnością.
Rekonstrukcja nerwów to obszar mikrochirurgii skupiający się na naprawie i regeneracji uszkodzonych nerwów. Podstawowym celem jest tu ponowne połączenie włókien nerwowych lub stworzenie sprzyjających warunków do odzyskania utraconej funkcji. Najczęściej wykorzystywaną techniką jest mikrochirurgiczne zespolenie przeciętego nerwu. W przypadku uszkodzeń bardziej rozległych (np. uraz splotu ramiennego po wypadku komunikacyjnym) lub spowodowanych długotrwałym uciskiem nerwu można wykonać tzw. transfer nerwów (by-pass). Technika ta jest szczególnie skuteczna w przypadkach, gdy uszkodzonego nerwu nie można bezpośrednio naprawić, zaś czas od chwili urazu nie przekracza 6-12 miesięcy.
Transfer nerwu polega na wykorzystaniu zdrowego nerwu ruchowego i połączeniu go z nerwem uszkodzonym. Najczęściej wykorzystuje się tylko część zdrowego nerwu tj. pojedyncze jego pęczki aby umożliwić regenerację nie uszkadzając dodatkowo innego obszaru.
Najczęstsze sytuacje, w których transfery nerwów obwodowych znajdują zastosowanie, to uszkodzenia:
– nerwu strzałkowego prowadzące do opadającej stopy;
– nerwu łokciowego, którego długotrwały ucisk prowadzi do zaniku mięśni, szponiastego przykurczu i utraty funkcji chwytnej ręki;
– nerwu promieniowego, w tym po złamaniach kości ramiennej, co uniemożliwia wyprost nadgarstka i palców;
– nerwu skórno-mięśniowego, którego uszkodzenie uniemożliwia zgięcie kończyny w stawie łokciowym;
– nerwu pachowego, którego uszkodzenie uniemożliwia odwodzenie kończyny w stawie ramienno-barkowym;
– nerwu twarzowego po udarze lub po operacji usunięcia nerwiaka nerwu przedsionkowo-ślimakowego w kącie mostowo-móżdżkowym z następczą asymetrią twarzy.
